Odszkodowanie od Skarbu Państwa za wprowadzenie zakazu prowadzenia działalności gastronomicznej oraz obniżenie czynszu najmu
Branża gastronomiczna – obok hotelarskiej – została najmocniej dotknięta rządowymi restrykcjami mającymi zwalczać pandemię COVID-19. Restauratorów pozbawiono możliwości zarobkowania w zasadzie nie oferując nic w zamian. Dotkliwość zamknięcia restauracji i punktów gastronomicznych zwiększono poprzez wprowadzenie ograniczeń z dnia na dzień, w obu przypadkach w piątek w godzinach wieczornych. Pomoc oferowana przez administrację publiczną nie jest wystarczająca, a nie każdy przedsiębiorca z branży gastronomicznej ma możliwość minimalizacji strat poprzez sprzedaż posiłków na wynos lub z dowozem. Czas obowiązywania restrykcji jest zaś nadal przedłużany a daty ich zniesienia nie określono.
Wprowadzenie restrykcji jest podstawą do podjęcia przez przedsiębiorców działań przeciwko Skarbowi Państwa. Najnowsze decyzje sądów potwierdzają bowiem, iż zakaz prowadzenia działalności gastronomicznej jest – wskutek zamieszczenia go w akcie prawnym niższej rangi niż ustawowa – bezprawny. W rezultacie szkoda wyrządzona przedsiębiorcom – w wyniku przymusowego zamknięcia restauracji – została wyrządzona przez wskutek wadliwego wykonywania władzy i jako taka uprawnia do odszkodowania. Niekonstytucyjność wprowadzonych ograniczeń – a zatem ich bezprawność – nie budzi żadnych wątpliwości. Rząd – jako autor rozporządzenia wprowadzającego restrykcje – powinien ponieść odpowiedzialność za szkody wyrządzone przedsiębiorcom.
Przedsiębiorcy z branży gastronomicznej dotknięci restrykcjami mogą zatem pozywać rząd o zapłatę odszkodowania równego stratom wywołanym przez restrykcje. W szczególności w zakres strat wejdą koszty najmu lokalu i mediów, wartość zapasów, które uległy zepsuciu wskutek nagłego zamknięcia punktów stacjonarnych, koszty utrzymania pracowników. Możliwe będzie także dochodzenie odszkodowania za utracone korzyści tj. utracony wskutek wprowadzenia restrykcji zarobek. Jako przykład można w tym zakresie podać nieosiągnięte przez prowadzących lokale zyski z tytułu zaplanowanych wcześniej imprez, które wskutek wprowadzenia ograniczeń nie mogły się odbyć.
Warto zwrócić uwagę, że przedsiębiorcom – wskutek wprowadzenia ograniczeń w prowadzeniu lokali – może również przysługiwać roszczenie o obniżenie czynszu zajmowanego przez restaurację pomieszczenia. Jeżeli bowiem zapłata czynszu przewidzianego umową prowadzi do rażącego pokrzywdzenia przedsiębiorcy ma on prawo zwrócić się do sądu o jego obniżenie. Pandemia – w świetle dotychczasowych decyzji sądów w podobnych sprawach – doprowadziła do nadzwyczajnej zmiany stosunków rynkowych i jako taka – na wniosek przedsiębiorcy – pozwala sądowi zmienić treść umowy zawartej pomiędzy przedsiębiorcą o wynajmującym. Trzeba też pamiętać, że prowadzący lokal gastronomiczny może zwrócić się do sądu z wnioskiem o zabezpieczenie roszczenia, co daje szanse na szybkie obniżenie czynszu na czas trwania postępowania.
Autor: Michał Skrzypek, adwokat, Senior Associate w Kancelarii Ożóg Tomczykowski
