Gramatura potrawy w karcie menu – możliwość czy obowiązek prawny?

Karta menu powinna zawierać szereg obowiązkowych informacji, których brak może skutkować nałożeniem na restauratora dotkliwych sankcji finansowych. Poza atrakcyjną, przyciągającą uwagę klienta formą, karta menu musi zawierać wykaz alergenów, informacje o składzie serwowanych potraw, a także ich gramaturę. Obligatoryjność ostatniego z wymienionych elementów menu budzi wiele wątpliwości. Poniżej postaram się wyjaśnić dlaczego gramatura potraw jest moim zdaniem niezbędnym elementem menu.

Czy podanie gramatury dania w karcie menu jest obowiązkiem prawnym restauratora?

Podstawą prawną obowiązku informowania o gramaturze potraw jest art. 4 ust. 1 Ustawy z dnia 9 maja 2014 roku o informowaniu o cenach towarów i usług. Zgodnie z tym przepisem: „W miejscu sprzedaży detalicznej i świadczenia usług uwidacznia się cenę oraz cenę jednostkową towaru (usługi) w sposób jednoznaczny, niebudzący wątpliwości oraz umożliwiający porównanie cen.” Celem tego przepisu jest spowodowanie, aby konsumenci byli w sposób dokładny, przejrzysty i jednoznaczny informowani o cenach oferowanych im produktów. Szczególnym wymogiem sektorowym dla gastronomii i hotelarstwa jest określony w § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Rozwoju z dnia 9 grudnia  2015 roku w sprawie uwidaczniania cen towarów i usług, obowiązek uwidocznienia w menu aktualnych informacji umożliwiających konsumentom identyfikację ceny z potrawą lub wyrobem, w szczególności pełną nazwę potrawy lub wyrobu, pod którą jest on sprzedawany, oraz określenie ilości potrawy lub wyrobu, do których się odnosi. To właśnie ostatnie zdanie tego przepisu, wskazujące na ilość potrawy, jest kluczowe z punktu widzenia obowiązku umieszczania gramatury dań w karcie menu.

Jaka instytucja ma prawo kontrolować gramatury sprzedawanych dań?

Przepisy polskiego prawa nie są doskonałe, a ich interpretacja nastręcza niejednokrotnie wiele trudności. Niestety również w tym przypadku nie ma obecnie jednoznacznej, obowiązującej powszechnie wykładni przywołanych powyżej przepisów. Powszechnym jest stawianie tezy zupełnie odwrotnej od tej, za którą się opowiadam i podejmowanie próby obrony stanowiska, że podawanie gramatury dań jest nieobowiązkowe. Prawnicy wskazują przy tym, że użycie w redakcji omawianego przepisu słowa „ilość” uprawnia przedsiębiorców do sporządzania menu z odwołaniem się do liczby serwowanych dań, tj. cena za talerz zupy, cena za jeden kufel piwa czy też cena za jeden filet z kurczaka.  Uważam, że jest to nieprawidłowa interpretacja tego przepisu, a słowo „ilość” odnosi się zawsze do jednostki miary i pozwala nam określić rzeczy niepoliczalne. Dodatkowo, należy zwrócić uwagę na sposób redakcji omawianego przepisu, mowa w nim o „ilości potrawy lub wyrobu” a nie „ilości potraw lub wyrobów”. Wyraźnie więc widać, że odnosi się on do ilości jednej potrawy/wyrobu, a nie ilości jako zamiennika słowa „liczba”, co byłoby zresztą niezgodne z zasadami języka polskiego. Nie można przy tym zapominać również o fakcie, że celem ustawodawcy jest to, żeby konsumenci byli informowani o cenach produktów w sposób jednoznaczny. Czy jeden talerz zupy, kufel piwa lub kawałek mięsa są zawsze tak samo duże/pojemne? Czy tak przedstawione pozycje menu, pozwalają nam jednoznacznie określić co tak naprawdę kupujemy? Odpowiedź na te pytania brzmi - nie. Należy przy tym podkreślić, że organy administracji publicznej właściwe do prowadzenia postępowań w przedmiocie przestrzegania przepisów ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług prezentują jednolite stanowisko – podawanie gramatury dań jest obowiązkiem, a słowo „ilość” odnosi się do jednostki miary.  

Jakie mogą być konsekwencje niewskazywania gramatur?

Organem właściwym, który kontroluje przestrzeganie przepisów przywołanej powyżej ustawy i rozporządzenia jest wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej. Zgodnie z art. 6 ust. 1 Ustawy z dnia 9 maja 2014 roku o informowaniu o cenach towarów i usług: „Jeżeli przedsiębiorca nie wykonuje obowiązków, o których mowa w art. 4, wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej nakłada na niego, w drodze decyzji, karę pieniężną do wysokości 20 000 zł.”  Treść tego przepisu jest jednoznaczna i wynika z niego, że nałożenie kary pieniężnej jest obowiązkiem, a nie uprawnieniem organu. Przy wymierzaniu kary, organ uwzględnia stopień naruszenia obowiązków, dotychczasową działalność przedsiębiorcy, a także wielkość jego obrotów i przychodu. Od decyzji wydanej przez wojewódzkiego inspektora Inspekcji Handlowej przysługuje odwołanie do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Należy przy tym pamiętać, że co do zasady organ zobowiązany jest do uprzedniego zawiadomienia przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kontroli. Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze jej wszczęcia.

ZapamiętajW Internecie publikowane są zanonimizowane decyzje PIH i UOKIK wydane w sprawach dotyczących naruszeń związanych z brakiem uwidocznienia gramatury sprzedawanych potraw w karcie menu.
Ich analiza pozwala nam na jednoznaczną konkluzję – podawanie gramatury potraw w karcie menu jest obowiązkiem, a brak jego wykonania wiąże się z nałożeniem kary pieniężnej.