Kontrola Państwowej Inspekcji Pracy w restauracji

Kontrola Państwowej Inspekcji Pracy, tuż po kontroli Sanepidu, wzbudza najwięcej niepokoju wśród osób prowadzących gastronomię. Czy rzeczywiście jest się czego bać? Jak się przygotować? Co będzie kontrolowane? Te i inne zagwozdki prawne zostaną omówione w niniejszej publikacji.

Państwowa Inspekcja Pracy jest organem powołanym do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów dotyczących m.in. legalności zatrudnienia. Zasady działania PIP są określone w ustawie z dnia z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy. Inne wskazówki o PIP można odnaleźć na stronie internetowej tego organu pod adresem: https://www.pip.gov.pl/pl.

Co kontroluje PIP w gastronomii?

PIP kontroluje przede wszystkim czy restaurator przestrzega obowiązków wynikających z Kodeksu Pracy, czyli ustawy z dnia z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Zatem, PIP w restauracji będzie sprawdzał, w szczególności:

• akta osobowe pracownika, m.in.:
  (I) czy są prowadzone,
  (II) a jeśli są to czy ta dokumentacja jest kompletna, nie ma braków,
  (III) w jakich warunkach jest przechowywana;
• legalność zatrudnienia, m.in. sposób zatrudnienia obcokrajowców, młodocianych. W tym miejscu również zostaną skontrolowane umowy cywilnoprawne (zlecenia, o dzieło) w celu ustalenia czy z uwagi na sposób wykonywania pracy nie są w istocie umowami o pracę;
• wynagrodzenie za pracę, m.in. sprawdzi
  (I) regulamin wynagradzania,
  (II) listy płac,
  (III) zasady wypłacania dodatków, takich jak premie,
  (IV) wysokość stawki godzinowej;
• urlopy wypoczynkowe, m.in.:
  (I) prawidłowość ustalenia pracownikom prawa do urlopu i jego wymiar,
  (II) zasady wypłacania pracownikom ekwiwalentu za niewykorzystany urlop;
• czas pracy, m.in.:
  (I) czy pracownicy nie pracują w zbyt dużej ilości nadgodzin,
  (II) czy pracodawca w odpowiedni sposób poinformował pracowników o systemie czasu pracy w restauracji;

Czy poza przestrzeganiem praw pracowników PIP coś jeszcze kontroluje?

Najczęściej kontrola PIP jest kojarzona z weryfikacją spraw pracowniczych. To jest słuszne! Jednak nie należy zapominać, że poza weryfikacją zasad dot. pracowników, PIP skontroluje miejsce pracy pod względem BHP. Nie należy zapominać, że BHP jest częścią obowiązków pracodawcy.

Podczas kontroli mogą zostać zweryfikowane narzędzia, maszyny i urządzenia techniczne w kontekście tego czy są sprawne, tj. czy są serwisowane, posiadają odpowiednie atesty, czy odpowiednio zabezpieczają pracownika przed urazami i szkodliwymi czynnikami. W tym kontekście, inspektor może również zażądać dokumentacji technicznej tych urządzeń. Ponadto, Inspektor ma prawo sprawdzić czy pomieszczenia i stanowiska pracy spełniają wymogi BHP, m.in. pod kątem oświetlenia, temperatury i wentylacji.  Co więcej, również magazyn może zostać poddany oględzinom, bo w zakresie magazynowania i składowania inspektor może ustalić czy zachowany jest właściwy ład i porządek, czy są informacje o dopuszczalnym obciążeniu sprzętu do magazynowania i podłóg magazynów, w jaki sposób towary są składowane.

Jak się przygotować do kontroli PIP w gastronomii?

Chociaż o kontroli PIP nie ma obowiązku uprzedzać, to dla restauratora nie zawsze musi to być przykre doświadczenie.

Do sprawnego przeprowadzenia kontroli można się przygotować. Złotą zasadą jest przede wszystkim przestrzeganie prawa, wówczas żadna kontrola nie będzie straszna. Natomiast z praktycznego punktu widzenia, przede wszystkim warto posiadać porządek w dokumentacji pracowniczej, na bieżąco uaktualniać ją i dbać o legalność zatrudnienia wszystkich pracowników. Należy również dbać o porządek miejsca pracy i magazynów, a także serwisować sprzęty.

Przebieg i zasady kontroli PIP w gastronomii

1. Miejsce kontroli

Co do zasady kontrolę przeprowadza się w restauracji, ale może być też przeprowadzona w innych miejscach, np. tam, gdzie jest przechowywana dokumentacja finansowa i kadrowa. Poszczególne czynności mogą też być przeprowadzone w PIP.

2. Nie czekaj na zapowiedź kontroli, ale sprawdź tożsamość inspektora

Kontrola PIP może być niezapowiedziana, dlatego nie należy być zdziwionym jeśli restauracje odwiedzi inspektor bez żadnej zapowiedzi. Jednak kontrolę przeprowadza się po okazaniu legitymacji służbowej potwierdzającej tożsamość i uprawnienia inspektora pracy lub innego upoważnionego pracownika Państwowej Inspekcji Pracy.

3. Obowiązek udostępnienia restauracji do kontroli

Prowadzący restaurację ma obowiązek zapewnić inspektorowi pracy warunki i środki niezbędne do sprawnego przeprowadzenia kontroli, a w szczególności niezwłocznie przedstawić żądane dokumenty i materiały, zapewnić terminowe udzielanie informacji przez pracowników, udostępnić urządzenia techniczne oraz w miarę możliwości, oddzielne pomieszczenie z odpowiednim wyposażeniem.

4. Na zakończenie… protokół

Po zakończonej kontroli inspektor spisze protokół, w którym przede wszystkim zawrze opis stwierdzonych naruszeń prawa, informację czy w toku kontroli udzielił restauratorowi porad z zakresu prawa pracy, treść ustnych decyzji i zaleceń, jeśli takie były kierowane. Protokół kontroli jest podpisywany zarówno przez inspektora jak i restauratora. Jednak przed podpisaniem protokołu ważne jest jego dokładne przeczytanie, bo restauratorowi przysługuje prawo zgłoszenia, przed podpisaniem protokołu kontroli, umotywowanych zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole.

Jakie sankcje?

Rodzaj nałożonych sankcji będzie wynikał od przebiegu i wyników kontroli. PIP ma uprawnienia do nałożenia sankcji niepieniężnych lub pieniężnych.

W odniesieniu do sankcji niepieniężnych inspektor może skierować wystąpienie z wnioskami do wykonania, m.in. zobowiązać restauratora do ustalenia prawidłowego wymiaru urlopu, zapewnienia wypoczynku dobowego, uzupełnienia akt osobowych pracowników. Restaurator na obowiązek w określonym terminie zawiadomić inspektora o sposobie wykonania wniosków zawartych w wystąpieniu. Innym sposobem egzekwowania prawa jest nakaz inspektora, m.in. inspektor może nakazać wypłatę należnego wynagrodzenia pracownikowi lub przykładowo zaległego ekwiwalentu za urlop. Nakazy płacowe podlegają natychmiastowej wykonalności.

Ponadto inspektor pracy może ukarać restauratora winnego za popełnienia wykroczeń przeciwko prawom pracownika mandatem w wysokości od 1.000 do 2.000 zł. W razie odmowy przyjęcia mandatu karnego inspektor pracy występuje do sądu z wnioskiem o ukaranie. W sprawach o wykroczenia przeciwko prawom pracownika sąd może nałożyć karę grzywny w wysokości od 1.000 do 30.000 zł.

Państwowa Inspekcja Pracy czuwa nad przestrzeganiem przez restauratorów praw pracowniczych, ale również może sprawdzić restaurację pod kątem przestrzegania przepisów BHP. Choć kontrole PIP są najczęściej niezapowiedziane, to można się do nich przygotować, przykładowo poprzez bieżące i skrupulatne prowadzenie dokumentacji pracowniczej, dbanie o serwis maszyn i urządzeń. Jeśli restaurator stosuje się do obowiązków wynikających z kodeksu pracy, żadna kontrola PIP nie będzie mu straszna.

Portal gastronomiczny GastroWiedza.pl
Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione.