dpdpickup

Odtwarzanie muzyki w gastronomii cz.1- regulacje prawne i wysokość opłat

Odtwarzanie muzyki w gastronomii cz.1

Po przeczytaniu tego artykułu będziesz wiedział :

  • Jakie instytucje mają prawo pobierać opłaty za odtwarzanie muzyki i TV
  • Kogo one reprezentują
  • Na jakiej podstawie prawnej działają
  • Ile wynoszą opłaty za odtwarzanie muzyki w lokalu i którym instytucjom się one należą
  • Jak wygląda rozliczenie należności za korzystanie z praw autorskich w przypadku wesela, balu, bankietu itp.
  • Czy istnieje obowiązek zgłoszenia odtwarzania muzyki w lokalu
  • Jakie sankcje grożą za nielegalne korzystanie z nagrań muzycznych
Tantiemy, ZAiKS, prawo autorskie, STOART itp…, to zagadnienia budzące wiele wątpliwości wśród właścicieli lokali gastronomicznych. Próba ich definicji i zrozumienia istoty nastręcza wiele kłopotów. Poniżej postaramy się wyjaśnić zasadnicze wątpliwości,  dotyczące  opłat za korzystanie z praw autorskich, związanych z odtwarzaniem muzyki w placówkach gastronomicznych.

Utwory literackie, filmowe, muzyczne, plastyczne, fotograficzne itp. stanowią czyjąś własność i znajdują się pod ochroną prawa podobnie jak grunt czy lokal mieszkalny. Mając na uwadze specyficzny charakter tych wytworów ludzkiej działalności, ustawodawca przewidział specjalny mechanizm poboru opłat za korzystanie z nich.

Jedną ze specyficznych cech, odróżniających utwory od innych produktów, jest ich niematerialny charakter. W dzisiejszych realiach nie można w pełni kontrolować dystrybucji swojej piosenki, tak jak to ma miejsce w przypadku innych towarów. Kolejnym problemem z jakim mamy do czynienia w przypadku egzekwowania prawa autorskiego jest korzystanie przez odbiorców z twórczości wielu osób w stosunkowo krótkim czasie. Przy lampce wina w restauracji w ciągu kilku minut możemy wysłuchać utworów Maryli Rodowicz, Budki Suflera, Lady Gagi i wielu innych artystów. 

W celu uniknięcia ogólnego chaosu związanego z płaceniem każdemu piosenkarzowi osobno za każde odtworzenie jego przeboju oraz dla zapewnienia skuteczności realizacji przepisów w tym zakresie, zostały powołane tzw. ,,organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi’’ zwane ,,organizacjami zbiorowego zarządzania’’. Są to stowarzyszenia (twórców, artystów, producentów, wykonawców), których głównym zadaniem jest zarządzanie i ochrona powierzonych im praw autorskich, zarówno artystów z Polski, jak i, na mocy umów z bliźniaczymi organizacjami w innych państwach, twórców z zagranicy.

Stowarzyszenia zarządzające prawami autorskimi
Zgodnie z obwieszczeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 marca 2009 r. w sprawie ogłoszenia decyzji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o udzieleniu i o cofnięciu zezwolenia na podjęcie działalności organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi (Monitor Polski z 2009 r. Nr 21, poz. 270), w Polsce działają następujące stowarzyszenia:
- Stowarzyszenie Polski Rynek Oprogramowania
- Stowarzyszenie Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno-Muzycznych (SAWP)
- Związek Polskich Artystów Plastyków (ZPAP)
- Związek Artystów Scen Polskich (ZASP)
- Stowarzyszenie Autorów ZAiKS
- Stowarzyszenie Twórców Ludowych
- Związek Producentów Audio-Video (ZPAV)
- Stowarzyszenie Filmowców Polskich (SFP)
- Związek Polskich Artystów Fotografików (ZPAF)
- Związek Artystów Wykonawców STOART
- Stowarzyszenie Zbiorowego Zarządzania Prawami Autorskimi Twórców Dzieł Naukowych i Technicznych "KOPIPOL"
- Stowarzyszenie Architektów Polskich (SARP)
- Stowarzyszenie Aktorów Filmowych i Telewizyjnych (SAFT)
- Stowarzyszenie Autorów i Wydawców "Polska Książka"
- Stowarzyszenie Wydawców REPROPOL.

 

 

Wyżej wymienione instytucje działają na podstawie ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r., Nr 90, poz. 631 ze zm.), w szczególności dotyczy ich rozdział 12 tejże ustawy.

Często pojawiająca się wątpliwość dotyczy sytuacji, gdy właściciel restauracji płaci jednemu Stowarzyszeniu, a z żądaniem uregulowania należności występują kolejne. Jest to działanie jak najbardziej zgodne z normami prawnymi, obowiązującymi w naszym kraju. Spowodowane jest to specyfiką praw autorskich. Na przykładową piosenkę składa się zarówno jej tekst, linia melodyczna, wykonanie przez zespół lub solistę. W efekcie w jednym utworze mamy do czynienia ze zbiegiem kilku praw autorskich do poszczególnych elementów.

W przypadku działalności gastronomicznej, odtwarzając muzykę na sali konsumpcyjnej, należy odprowadzić opłaty zarówno na rzecz ZAiKS-u (reprezentującego autorów), ZPAV-u (reprezentującego producentów) oraz SAWP-u lub STOART-u (reprezentujących wykonawców). Te dwa ostatnie stowarzyszenia skupiają różnych wykonawców, konkurując ze sobą, więc nie jest możliwe, by zażądały opłaty na rzecz tego samego artysty.

Opłaty za korzystanie z praw autorskich
Stawki opłat za korzystanie z praw autorskich są uzależnione od rodzaju prowadzonej działalności. Każde ze Stowarzyszeń ma własne tabele, które szczegółowo regulują te kwestie. W przypadku ZAIKS-u, jeżeli publicznie odtwarza się w lokalu muzykę z radia lub przy pomocy płyt CD itp., należy wziąć pod uwagę rodzaj lokalu, liczbę miejsc w obiekcie, wielkość miejscowości (liczbę mieszkańców).
Opłaty wnosi się co miesiąc. W celu ustalenia konkretnych kwot, należy posłużyć się tabelami dostępnym na stronie internetowej:
http://www.zaiks.org.pl/256,150,tabele_stawek_wynagrodzen_autorskich_stowarzyszenia_autorow_zaiks

 

 

Przykład 1). Właściciel restauracji z 30 miejscami siedzącymi w Koszalinie (108 tys. mieszkańców) płaci miesięcznie 91,84 zł plus VAT, a w Warszawie - 100,45 zł plus VAT).
Przykład 2). Właściciel stołówki pracowniczej z 50 miejscami siedzącymi, która oferuje posiłki bez sprzedaży alkoholu, w Białogardzie (24 tys. mieszkańców) miesięcznie odprowadza do kasy ZAiKS-u - 53,73 zł plus VAT, a w Krakowie 61,19 zł plus VAT

W ramach obowiązujących zasad opłat,  w określonych sytuacjach przewidziane są zarówno upusty, jak i podwyższenie stawek bazowych.

W ZAIKS-ie podwyższenie kwoty podstawowej o 50% ma miejsce w przypadku:

  • obiektu znajdującego się w miejscowościach atrakcyjnych turystycznie w okresie sezonu,
  • obiektu o podwyższonym standardzie (stopniu atrakcyjności) w stosunku do podobnych obiektów w tej samej miejscowości, o ile w tych obiektach są stosowane wyższe ceny kawy lub napojów alkoholowych.

Upusty stosuje się m. in. w przypadku:

  • obiektu gastronomicznego czynnego w wybrane dni tygodnia (do 15 dni w miesiącu – upust do 30%),
  • kontrahentów, którzy wystąpili do ZAiKS-u z wnioskiem o zawarcie umowy przed rozpoczęciem publicznego odtwarzania utworów bez uprzedniego podjęcia działań przez Stowarzyszenie  (upust do 10% na okres 1 roku),
  • uiszczenia opłaty z góry (upust od 15% w sytuacji jednorazowej wpłaty za kwartał do 25% przy wpłacie za rok).

Pozostałe przypadki upustów i zasady pobierania opłat i ustalania ich wysokości znajdują się na stronie internetowej ZAIKS-u.

Analogiczne zasady pobierania opłat stosują inne organizacje zbiorowego zarządzania, tj.:

Należy podkreślić, że przedstawione wyżej sposoby określania wysokości opłat, dotyczą wyłącznie sytuacji, kiedy muzyka jest odtwarzana w lokalu z radia, płyt CD i stanowi dodatek do konsumpcji.

Wiele wątpliwości budzi kwestia regulowania należności za korzystanie z praw autorskich w przypadku imprez okolicznościowych, takich jak bal sylwestrowy, wesele, dancing karnawałowy itp., podczas których muzyka, odtwarzana jest ,,na żywo’’ lub za pomocą profesjonalnego sprzętu i stanowi pierwszoplanowy element danego wydarzenia (zgodnie z definicją nie ma możliwości prowadzenia działalności bez artystycznych wykonań utworów muzycznych i słowno–muzycznych).

Za każde takie wydarzenie należy odprowadzić dodatkową kwotę opłaty. Jej wysokość jest uzależniona głównie od liczby uczestników. Niektóre Stowarzyszenia biorą pod uwagę także wielkość miasta, w którym wydarzenie ma miejsce, rodzaj imprezy (z konsumpcją czy bez), udzielają rabatów w przypadku studniówki, a podwyższają stawkę bazową, jeżeli impreza ma charakter  całonocny (trwa ponad 6 godzin). Zmiennych, które wpływają na wysokość należności, którą należy odprowadzić do Stowarzyszenia jest wiele. Wszystkie one, bardzo czytelnie zostały przedstawione na stronach internetowych stowarzyszeń, zawierających tabele służące do obliczania wynagrodzeń na rzecz odpowiedniej organizacji zbiorowego zarządzania.

Należy przypomnieć, że tak samo jak w przypadku odtwarzania muzyki ,,do kotleta’’, w przypadku np. wesela należy odprowadzić odpowiednie opłaty na rzecz wszystkich organizacji.

Przykład 3). Opłata na rzecz Zaiks-u za studniówkę w Warszawie, na 80 par wynosi 262,4 zł plus VAT, po uwzględnieniu rabatu 20%, ze względu na rodzaj imprezy. Z kolei wysokość opłaty na rzecz STOART za bal sylwestrowy na 150 par to kwota 332 zł.

Zgodnie z ustawą o prawie autorskim obowiązek zawarcia umowy z określonymi organizacjami zarządzania zbiorowego zezwalającej na korzystanie z praw autorskich spoczywa na właścicielu lokalu gastronomicznego. W przypadku braku takiej umowy odtwarzanie muzyki jest nielegalne i podlega karze grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2.  

Podkreślić należy, że przestępstwo, określone w art. 116 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jest ścigane na wniosek pokrzywdzonego. Prokurator nie może wszcząć postępowania, póki nie zostanie złożony formalny wniosek o ściganie przez pokrzywdzonego, w tym wypadku będzie to odpowiednie Stowarzyszenie.

Utwory muzyczne są pod ochroną prawa i za korzystanie z nich należy ponosić określone opłaty.
Podpisanie umowy z jednym Stowarzyszeniem nie zwalnia, od obowiązku zawarcia podobnych kontraktów z innymi. Piosenka to splot kilku praw autorskich!
Wysokość należności jest uzależniona od wielu czynników. Należy je dokładnie sprawdzić na odpowiednich stronach internetowych.
Odtwarzanie muzyki na sali nie zwalnia od ponoszenia osobnych kosztów w przypadku organizacji imprezy typu bal, sylwester, studniówka itp.
Odtwarzanie muzyki w lokalu bez umowy z odpowiednimi Stowarzyszeniami jest nielegalne i zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2.

Portal gastronomiczny GastroWiedza.pl
Wszelkie prawa zastrzeżone.